Festiwal wokół Tajemniczego Ogrodu

7. Festiwal Ekodzieło odbywa się w czerwcu w Bielsku-Białej. Jego organizatorem jest Klub Gaja. Inspiracją do wydarzeń tegorocznego festiwalu jest Tajemniczy Ogród, który powstaje w naszym mieście na niegrzebalnej części cmentarza żydowskiego przy ul. Cieszyńskiej, o którym już pisaliśmy na naszych łamach.

Tegoroczne wydarzenia festiwalu nawiązują do historii miasta, jego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego w kontekście 70. rocznicy połączenia Bielska i Białej. Inspiracją festiwalu jest zabytkowy cmentarz żydowski i jego dzieje złączone z mieszkańcami miasta, a także ostoja dzikiej przyrody, która za murami kirkutu tworzy unikalną przestrzeń. Dzięki inicjatywie Klubu Gaja, Gminy Wyznaniowej Żydowskiej i miasta Bielsko-Biała w części niegrzebalnej cmentarza powstaje Tajemniczy Ogród.

Festiwal łączy edukację ekologiczną z kulturą, historią i sztuką. Pierwsze wydarzenia w jego ramach odbyły się w mieście 4 czerwca. W Willi Sixta odbyło się spotkanie z Małgorzatą i Krzysztofem Czyżewskimi, współtwórcami Fundacji Pogranicze – sztuk, kultur, narodów w Sejnach na Suwalszczyźnie. W programie było m.in. czytanie performatywne Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz Małgorzaty Czyżewskiej z muzyką Apostolisa Anthimosa.

- Poezja kobiet w języku jidysz ma długą tradycję. Tworzona jest od ponad sześciu wieków. Jej rozkwit przypadł na XX wiek. To twórczość dojrzała i niejednokrotnie eksperymentatorska w formie, a jednocześnie będąca zapisem głęboko przeżytego, ludzkiego doświadczenia. Znajdziemy w niej portrety i autoportrety matek, żon, sióstr, kobiet zaangażowanych społecznie, zagłębionych w kręgach tradycji i domu, miłości i obcości. Bogaty i fascynujący świat kobiet tworzących w języku jidysz stał się dla nas dostępny dzięki znakomitym tłumaczeniom Joanny Lisek, Beli Szwarcman-Czarnoty i Karoliny Szymaniak, zamieszczonym w epokowej antologii Moja Dzika Koza – mówi Małgorzata Czyżewska.

Kolejnym punktem był wykład Krzysztofa Czyżewskiego Pogranicze i sztuka pamięci. Podczas spotkania można było posłuchać i porozmawiać o ludziach pogranicza. Ludziach, którzy doświadczyli zerwania niejednego mostu, sąsiedzkich konfliktów, ale doświadczyli też od swych bliźnich wiele dobra, lecz pamięć o tym pozostaje ukryta, bo nawykliśmy do celebrowania jedynie zła i cierpienia doświadczonego od innych. Powinniśmy z pamięci pogranicza uczynić sztukę życia.
Jak podkreśla Krzysztof Czyżewski – Dla pamiętania istotne jest Miejsce. Ważne jest nie tyle upamiętnienie miejsca, ile miejsce, z którego się pamięta. Do jednego i drugiego trzeba dotrzeć, ale w pierwszym przypadku na tym kończy się droga – na upamiętnieniu. W drugim – ciągle biegnie. Z takiego miejsca widzi się dalej niż horyzont zakreślony przez niepamiętanie. I obojętność na minione. Pamięć widzi dalej niż wzrok na to pozwala. Ponieważ czuje miejsce, uwalnia wyobraźnię, porusza serca. Miejsce, z którego się pamięta, otwiera perspektywę na przyszłość.

Wszystko zakończyło czytanie performatywne Ścieżki opowieści Jacka Bożka z Klubu Gaja, również z muzyką Apostolisa Anthimosa.

- To my jesteśmy częścią przyrody. Wokół nas, w mieście, mieszkają niezliczone nieludzkie istoty. Często zapominamy, że to nasi sąsiedzi, nasi przyjaciele i dobroczyńcy, od których jesteśmy zależni. Edukacja i sztuka mają za zadanie przypominać i uczyć nas o naszej wspólnocie ziemskich stworzeń. Tajemniczy Ogród jest pograniczem, które łączy życie i przemijanie w sposób wyjątkowy i ukazuje system współzależności człowieka i jego kultury oraz natury i jej nieustających cykli – podsumowuje Jacek Bożek.

To nie koniec festiwalu. Kolejnymi działaniami w jego ramach będą warsztaty pszczelarskie i ogrodnicze dla uczniów bielskich szkół oraz spacery dendrologiczne dla mieszkańców, które odbędą się 18 czerwca o godzinie 16.00 i 18.00 w Tajemniczym Ogrodzie. Festiwal Ekodzieło objęty jest Honorowym Patronatem Prezydenta Miasta Bielska-Białej Jarosława Klimaszewskiego. Realizowany jest ze środków Miasta Bielska-Białej we współpracy z Gminą Wyznaniową Żydowską i Galerią Bielską BWA.