Budżet na 2022 r. realistyczny i bezpieczny

Na początku obrad przewodniczący Rady Miejskiej Janusz Okrzesik przedstawił sposób pracy nad budżetem w poszczególnych komisjach RM i zapoznał radnych z opiniami organu nadzorującego, czyli Regionalnej Izby Obrachunkowej - projekt otrzymał pozytywne opinie RIO. Przewodniczący Komisji Budżetu, Strategii i Rozwoju Gospodarczego RM Roman Matyja mówił o uwarunkowaniach, w jakich tworzony był budżet.

W przedłożonym Radzie Miejskiej projekcie budżetu na przyszły rok dochody miasta na 2022 rok wynoszą 1.343,3 mln zł, wydatki 1.486,3 mln zł, a deficyt 143 mln zł. Zapewniona została właściwa relacja pomiędzy dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi, która stanowi nadwyżkę operacyjną w wysokości 30,2 mln zł.

- Konstrukcja przyszłorocznego budżetu była procesem skomplikowanym i wyjątkowo trudnym, głównie z uwagi na rosnące potrzeby bieżące i inwestycyjne, które nie znajdują pokrycia w gromadzonych dochodach. Postępujący wysoki poziom inflacji przekłada się na bardzo duży wzrost cen usług, materiałów, energii oraz kosztów pracy. Natomiast zmiany podatkowe wprowadzone w rządowym programie Polski Ład obniżają w radykalny sposób dochody samorządów z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Należy zaznaczyć, że pomimo niekorzystnych dla samorządów zmian podatkowych, budżet naszego miasta skonstruowany został realistycznie i bezpiecznie, przy zachowaniu właściwej relacji pomiędzy dochodami bieżącymi i wydatkami bieżącymi, będącej determinantem m.in. możliwych do zrealizowania celów inwestycyjnych, aby skorzystać z możliwie jak największej absorpcji środków unijnych przy realizacji inwestycji. Polityka finansowa miasta na 2022 rok będzie zatem nastawiona na zapewnienie odpowiednich zasobów finansowych, umożliwiających optymalną realizację postawionych celów przy jednoczesnym zachowaniu bezpiecznego poziomu zadłużenia miasta, o czym będzie świadczył indywidualny wskaźnik zadłużenia - informował prezydent miasta Jarosław Klimaszewski.

Dochody budżetu miasta na 2022 rok zaplanowane zostały w wysokości 1.343,3 mln zł, co stanowi spadek o 3,2 proc. w porównaniu do roku poprzedniego. W ramach ogólnej kwoty dochodów, dochody bieżące wynoszą 1.203,4 mln zł, natomiast dochody majątkowe 139,9 mln zł. Dochody własne miasta w kwocie 770,2 mln zł stanowią 57,3 proc. dochodów ogółem.

- Udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) na 2022 rok w wysokości 302,3 mln zł zaplanowano na podstawie pisma Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej; są one o ponad 11 proc. niższe w porównaniu do roku bieżącego (wykonanie na 2021 rok wyniesie 340 mln zł). Tak drastyczny spadek jest efektem programu Polski Ład - alarmował prezydent Jarosław Klimaszewski.

Udziały w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) na 2022 rok Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej zaplanował dla Bielska-Białej w kwocie 42,7 mln zł, co stanowi wzrost o 13,5 proc. w stosunku do tegorocznego planu po zmianach.

Podatki i opłaty oszacowano w oparciu o przewidywane wykonanie roku 2021, uwzględniając zmiany w stosownych przepisach prawnych i uchwałach podatkowych RM. Od nowego roku podwyższeniu ulegną głównie stawki podatku od nieruchomości. Ponadto wzrostowi ulegnie opłata uiszczana za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania oraz za pozostałe usługi, jakie wykonuje miasto.

Dochody ze sprzedaży majątku zaplanowano w kwocie 17 mln zł, co stanowi wzrost o 212 proc. w stosunku do bieżącego roku. Wzrost dochodów z tego tytułu wynika z tego, że miasto na 2022 rok przygotowuje do sprzedaży atrakcyjne nieruchomości inwestycyjne i jeżeli uda się znaleźć na nie nabywców, to założony plan będzie zrealizowany.

W przyszłorocznym budżecie zaplanowano środki pozyskane z Krajowego Zasobu Nieruchomości na zadanie Budownictwo komunalne II etap w kwocie 14 mln zł.

- Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej zaplanowano na podstawie zawartych umów na łączną kwotę ponad 105 mln zł. Wpływy dotyczą realizacji tzw. projektów miękkich w zakresie zadań oświatowych, ochrony powietrza atmosferycznego i polityki społecznej. Najwyższe kwoty zaplanowano w związku z kontynuacją czterech dużych projektów inwestycyjnych, takich jak: nowoczesna baza Beskidzkiego Centrum Onkologii – Szpitala Miejskiego im. Jana Pawła II (24,8 mln zł), I i II etap rewitalizacji miejskich systemów nadbrzeżnych wraz z utworzeniem Centrum Edukacji Ekologicznej (łącznie 20,3 mln zł), odnawialne źródła energii dla mieszkańców Bielska-Białej (10,6 mln zł). W budżecie uwzględniono również środki na refundację wydatków poniesionych w latach poprzednich na realizację ul. Cieszyńskiej (25 mln zł) oraz rozbudowę Inteligentnego Systemu Transportowego (8 mln zł) - powiedział prezydent miasta.

Subwencję ogólną wprowadzono do przyszłorocznego budżetu na podstawie informacji Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej. Najwyższe wpływy dotyczą części oświatowej subwencji ogólnej, które wynoszą 300,9 mln zł, co stanowi wzrost o 3,8 proc. w porównaniu do 2021 roku. Z informacji przekazanej przez ministra wynika, że część oświatowa subwencji ogólnej uwzględnia zmiany zakresu zadań oświatowych.

Trzeba podkreślić, że choć subwencja oświatowa co roku wzrasta, to jednak wciąż nie zapewnia ona pokrycia niezbędnych bieżących kosztów rzeczowych i płacowych, a zwłaszcza środków na zadania inwestycyjne. Stanowi to duże obciążenie finansowe dla budżetu miasta, bowiem pociąga za sobą konieczność zapewnienia dodatkowych środków w celu sfinansowania zadań oświatowych. W przyszłym roku dopłata do tych zadań planowana jest na kwotę 203 mln zł.

Dotacje celowe z budżetu państwa wyniosą w przyszłym roku 159,4 mln zł i będą niższe w porównaniu do 2021 roku o około 40 proc. Tak radykalny spadek dotacji ma związek głównie ze zmianą Ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, czego konsekwencją będzie realizacja programu Rodzina 500+ przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej tylko do końca maja 2022 r. Od czerwca świadczenia będą wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W przyszłorocznym budżecie dotacja z budżetu państwa na 2022 rok na realizację programu Rodzina 500+ wyniesie 69,3 mln zł, (w 2021 r. wynosiła 172,3 mln zł).

Nowelizacja Ustawy o dochodach JST wprowadziła nowe źródło dochodów dla jednostek samorządu terytorialnego w postaci przekazania samorządom w 2021 r. na poczet wydatków w 2022 r. środków pochodzących z uzupełnienia subwencji ogólnej rekompensującej utracone dochody w 2022 r. z tytułu udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych. Na 2022 r. dla miasta Bielska-Białej jest to kwota 41,5 mln zł. Z uwagi na fakt, że środki te wpłyną w 2021 roku i zostaną wprowadzone jako dochody roku 2021, w projekcie budżetu na 2022 r. ujęte zostały jako przychody.

- Należy podkreślić, że ta uzupełniająca subwencja będzie miała charakter jednorazowy, czyli będzie wypłacona samorządom tylko za 2022 rok – poinformował prezydent Jarosław Klimaszewski, zwracając uwagę, że zmiany zaproponowane w programie Polski Ład zapewniają trwały ubytek dochodów dla samorządów, bez wprowadzenia systemowego mechanizmu rekompensat.

- W najbliższych 10 latach samorządy w Polsce stracą na wspomnianej reformie 145 mld zł. Zgodnie z wyliczeniami wynikającymi z kalkulatora samorządowego opracowanego przez Związek Miast Polskich, Bielsko-Biała straci na programie Polski Ład 86,3 mln zł rocznie. Należy wspomnieć, że już od kilku lat nasila się niepokojące zjawisko związane z przekazywaniem samorządom zadań publicznych bez zapewnienia odpowiedniego finansowania czy też działania uderzające w podstawy systemu finansów samorządowych, skutkujące realnymi ubytkami w poziomie udziałów w podatkach PIT i CIT oraz wzrostem wydatków w kolejnych latach. Przykładem są skutki oddziaływania zmian systemowych w PIT wprowadzonych w 2019 roku na dochody miasta z tytułu udziału w PIT, które spowodowały ubytek dochodów w wysokości 41 mln zł. Tak więc w wyniku reform rządowych łączny ubytek dochodów naszego miasta z tytułu tylko udziałów PIT szacuje się na kwotę 127,3 mln zł rocznie - podkreślił prezydent miasta.

Na realizację wydatków w 2022 roku zaplanowano kwotę 1.486,3 mln zł, co stanowi spadek o ponad 10 proc. w porównaniu do 2021 roku. Ze względu na trwającą nadal sytuację wywołaną pandemią Covid-19 - ale przede wszystkim biorąc pod uwagę konsekwencje zmian podatkowych przyjętych w Polskim Ładzie oraz niepewność co do dalszych perspektyw wzrostu gospodarczego kraju - uzyskanie założonej nadwyżki operacyjnej na 2022 rok wymagało podjęcia decyzji o ograniczeniu wydatków w wielu obszarach funkcjonowania miasta.

- Zapewnione zostały jednak środki na obligatoryjne zadania, to jest uwzględniające bieżące utrzymanie miasta oraz na realizację najważniejszych projektów inwestycyjnych z udziałem środków unijnych. Podstawowym założeniem tworzenia rozwijającego się miasta, jakim chcę, aby było Bielsko-Biała, jest stabilny i bezpieczny budżet, a to zapewnia wysoko wypracowana nadwyżka operacyjna miasta - zapewniał prezydent.

Wydatki bieżące na 2022 rok zaplanowane zostały w wysokości 1.173,2 mln zł i wzrastają o ponad 44 mln zł w porównaniu z przewidywanym wykonaniem roku bieżącego.

Sytuacja na rynku powoduje, że bardzo trudno jest ograniczać wydatki bieżące. Dla przykładu, koszty związane z zakupem energii elektrycznej oraz cieplnej po przetargu na rok 2022 wynoszą 43,1 mln zł (dla porównania wysokość wydatków w 2020 roku z tego tytułu wyniosła 25,5 mln zł – co daje wzrost o 169 proc.). Podobnie, jeżeli chodzi o oświetlenie – koszty z nim związane na 2022 rok zaplanowano na poziomie 12 mln zł (w 2020 roku było to 8,7 mln zł – co daje wzrost o 138 proc.).

- Pomimo wyjątkowo trudnej sytuacji, w przyszłym roku będą jednak kontynuowane największe, już rozpoczęte inwestycje i projekty. Rezygnacja z ich kontynuacji przyniosłaby bowiem miastu ogromne straty. Inwestycje przyciągają bowiem przedsiębiorców i dają miejsca pracy, co jest szczególnie ważne w obecnych trudnych czasach. Z tego też względu na wydatki majątkowe przeznaczone zostaną środki w wysokości 313,1 mln zł - ponad 21 proc. wydatków ogółem. W przyszłym roku miasto Bielsko-Biała nadal będzie korzystało ze środków Unii Europejskiej - zapewniał prezydent Jarosław Klimaszewski.

Największy udział w wydatkach majątkowych stanowią inwestycje w zakresie transportu, na które przeznaczono 94,4 mln zł (tj. 30,1 proc.), w zakresie gospodarki mieszkaniowej 89,1 mln zł (tj. 28, proc.), inwestycji oświatowych 33,6 mln zł (tj. 10,7 proc.) oraz w zakresie gospodarki komunalnej i ochrony środowiska 32,6 mln zł (tj. 10,4 proc.) wydatków majątkowych ogółem.

Najważniejsze inwestycje w przyszłym roku to:

—    Walka z niską emisją – likwidacja pieców węglowych poprzez podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej, a także podłączenie instalacji gazowej i wykonanie centralnego ogrzewania etażowego    18,1 mln zł,
—    Poprawa efektywności energetycznej wielorodzinnych budynków mieszkalnych w Bielsku-Białej (inwestycja realizowana etapami)    6,5 mln zł,
—    Likwidacja starych źródeł ciepła na paliwa stałe – zadanie realizowane etapami    4,6 mln zł,

Łącznie na poprawę jakości powietrza w naszym mieście: 29,2 mln zł

—    Rewitalizacja bielskich kamienic – Nowe życie w starych – nowych budynkach. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych – I i II etap    35,8 mln zł,
—    Budownictwo komunalne – etap II    23,2 mln zł,
—    Rozbudowa ul. Eugeniusza Kwiatkowskiego wraz z budową obiektu mostowego nad LK nr 139    25,0 mln zł,
—    Rozbudowa ul. Łowieckiej     18,1 mln zł,
—    Przebudowa placu Wojska Polskiego wraz z przebudową ul. Cyniarskiej     13,8 mln zł,
—    Rozbudowa al. Armii Krajowej na odcinku od ronda Augusta Emila Fieldorfa Nila do dolnej stacji kolejki gondolowej Szyndzielnia     9,0 mln zł,
—    Rozbudowa ul. Pocztowej i ul. Startowej w Bielsku-Białej – Etap I    6,0 mln zł,
—    Budowa Przedszkola przy ul. Janowickiej w Hałcnowie    8,8 mln zł,
—    Rozbudowa Przedszkola nr 4 przy ul. Kazimierza Wielkiego 12    7,7 mln zł,
—    Rozbudowa Przedszkola nr 30 przy ul. Karpackiej 115    7,0 mln zł,
—    Aktywne przestrzenie – rewitalizacja terenów miejskich – Etap II i III    8,5 mln zł,
—    Rewitalizacja miejskich systemów nadbrzeżnych wraz z utworzeniem Centrum Edukacji Ekologicznej w mieście – Etap II    5,2 mln zł,
—    Budowa Domu Kultury w dzielnicy Straconka     6,6 mln zł,
—    Modernizacja pływalni Panorama    13,0 mln zł.

Pomimo znacznego ubytku dochodów spowodowanych zmianami podatkowymi wynikającymi z Polskiego Ładu, kontynuowana będzie realizacja Budżetu Obywatelskiego i jego kolejnej dziewiątej edycji, w ramach której do wydatkowania przeznaczona zostanie kwota 7,4 mln zł.

W projekcie budżetu zaplanowano również środki z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w kwocie 5 mln zł, przeznaczając je na wydatki majątkowe, oraz środki z Funduszu Przeciwdziałania Covid-19 w kwocie 50 tys. zł na finansowanie transportu osób mających trudności w samodzielnym dotarciu do punktów szczepień przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, w tym osób niepełnosprawnych. Ponadto zaplanowano również środki w ramach Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg w wysokości 5,1 mln zł, otrzymanych jako dofinansowanie do zadań: rozbudowa ul. Łowieckiej oraz budowa i rozbudowa przejść dla pieszych w ciągu ul. Górskiej.

Jak co roku, spore będą wydatki miasta na tzw. Janosikowe, czyli fundusz, na który składają się bogate samorządy. Bielsko-Biała będzie musiało oddać z tego tytułu 11,6 mln zł.

Budżet na 2022 rok został zaplanowany z deficytem w wysokości 143 mln zł. Źródłami pokrycia tego deficytu oraz rozchodów budżetu w wysokości 77 mln zł będą: kredyt (158 mln zł), pożyczki rewitalizacyjne z Banku Gospodarstwa Krajowego (8,9 mln zł) oraz przychody: z niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (5 mln zł), a także wolne środki (48,1 mln zł).

Planowane do zaciągnięcia w 2022 roku kredyt i pożyczki, stanowią znaczne obciążenie dla przyszłorocznego budżetu. Należy jednak zwrócić uwagę, że są one niższe o 14,5 mln zł od planowanych pierwotnie na rok 2021 (2022 rok: 166,9 mln zł, 2021 rok: 181,4 mln zł), natomiast deficyt będzie niższy o 17,5 mln zł (2022 rok: 143 mln zł, 2021 rok: 160,2 mln zł).

Jak co roku będą podejmowane wszelkie możliwe działania mające na celu zmniejszenie tego zadłużenia, ponieważ koszty jego obsługi i spłaty obciążają w następnych latach budżet miasta i tym samym ograniczają środki na jego funkcjonowanie. Takie działania są konieczne, ponieważ trzeba mieć na uwadze wskaźniki zadłużenia. Indywidualny wskaźnik zadłużenia miasta Bielska-Białej wynikający z art. 243 Ustawy o finansach publicznych liczony dla 2022 roku wynosi 2,57 proc. – przy dopuszczalnym 13,59 proc. i pomimo zaplanowanego na przyszły rok kredytu i pożyczek, wskaźnik ten stanowi zaledwie 19 proc. maksymalnej jego wysokości.

- Podkreślić należy, że zmiany wprowadzone w Polskim Ładzie wpłynęły negatywnie na wskaźnik zadłużenia oraz stabilność naszego budżetu. Tym samym jestem zmuszony ograniczyć w przyszłym roku i latach następnych inwestycje, aby odbudować naruszoną stabilność naszego budżetu i móc wygospodarować środki finansowe na tak bardzo oczekiwane wzrosty wynagrodzeń - zapowiedział prezydent miasta Jarosław Klimaszewski.

Po przedstawieniu planu finansowego na 2022 roku opinie o projekcie budżetu Bielska-Białej wygłosili m.in. przedstawiciele wszystkich klubów radnych. Szef klubu radnych Wspólnie dla Bielska-Białej Karol Markowski i Jerzy Bauer z klubu radnych Niezależni.BB ocenili dobrze proponowany budżet. W opiniach przeważały głosy, że zaproponowany plan finansowy jest pogodzeniem oczekiwań z twardymi regułami ekonomii; wytycza również drogę do tego, aby w przyszłym roku, który będzie dużo trudniejszy niż obecny, żyło się nam nie gorzej niż teraz.

Radny Konrad Łoś w imieniu klubu PiS zwracał uwagę na rosnące zadłużenie miasta.

Następnie radni zadawali bardzo konkretne i szczegółowe pytania dotyczące intersujących ich kwestii. Pytania adresowane były nie tylko do prezydenta miasta, ale również do skarbnika miasta, zastępców prezydenta i naczelników wydziałów.

Po dyskusji budżet miasta na 2022 rok został przyjęty głosami osiemnastu radnych z klubów Wspólnie dla Bielska-Białej oraz Niezależni.BB. Siedmiu radnych klubu PiS wstrzymało się od głosu, nikt nie był przeciw.

Jacek Kachel