Rada, co ratuje drzewa

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że Rada ds. Ekologii i Zieleni nie jest i nigdy nie będzie organem opiniującym wszystkie inwestycje realizowane przez Ratusz czy inne miejskie instytucje. To zadanie ogrodnika miejskiego i to on przygląda się projektom inwestycyjnym pod kątem zieleni oraz interweniuje, jeśli wymaga tego sytuacja.

Rada pełni funkcję organu opiniodawczo-doradczego prezydenta miasta Bielska-Białej w sprawach współuczestnictwa mieszkańców w kształtowaniu i utrzymaniu terenów zielonych w Bielsku-Białej, kierunków rozwoju oraz wprowadzania rozwiązań proekologicznych w funkcjonowaniu miasta – tak czytamy w zarządzeniu prezydenta dotyczącym powołania gremium.

W skład rady wchodzą zastępca prezydenta miasta Bielska-Białej - przewodniczący rady - Adam Ruśniak, prezes Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego Klub Gaja Jacek Bożek, główna specjalistka z Wydziału Ochrony Środowiska i Energii Beata Żukiewicz, naczelniczka Wydziału Ochrony Środowiska i Energii Danuta Przybyło, naczelnik Wydziału Gospodarki Miejskiej Wiesław Maj, członkini organizacji ekologicznych i dziennikarka Ewa Furtak, ornitolog Dariusz Czarnek, biolog, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Śląskiego Zbigniew Wilczek oraz specjalista Wydziału Gospodarki Miejskiej Dariusz Gajny.

Zazwyczaj działania rady poprzedzają interwencje mieszkańców, bo każdy z jej członków na co dzień spotyka się z ludźmi i jest adresatem interwencji.

- Rada w zasadzie działa, kiedy mamy do czynienia z konfliktem społecznym – obywatele mówią: nam się to nie podoba, a miasto: a nam się podoba. Wtedy rozmawiamy, żeby dojść do konsensusu. I do tego właśnie służy rada – mówi Jacek Bożek.

Przykładem działalności rady było np. zwołanie nadzwyczajnego posiedzenia w sprawie ratowania drzew rosnących w centrum Bielska-Białej, wzdłuż linii kolejowej nr 139 relacji Katowice – Zwardoń, przed wycinką przez Polskie Koleje Państwowe.

- Jest to problem społeczny, z którym miasto nie może sobie dać rady. Bo to nie jest teren samorządu, a obywatele chcieliby, żeby ta zieleń tam pozostała. Pytamy więc bielszczan, może wy nam pomożecie – zachęca J. Bożek.

I w sprawie drzew przy torach dzieje się teraz tyle, że po uchyleniu decyzji o wycince przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach sprawa trafiła do ponownego rozpatrzenia przez starostę bielskiego, a ten ma czas do 30 czerwca br. na wydanie decyzji.

Warto dodać, że miasto wystąpiło o zastosowanie art. 57a ustawy o transporcie kolejowym. Co to oznacza? W przypadkach szczególnie uzasadnionych możliwe jest odstępstwo od określonych przepisami odległości i warunków usytuowania drzew i krzewów, ale to odstępstwo nie może powodować zagrożenia bezpieczeństwa ruchu kolejowego ani zakłócać działania urządzeń służących do prowadzenia tego ruchu.

Jeśli decyzja starosty będzie niekorzystna, miasto znów będzie się odwoływać. Jest nad czym pracować i o co walczyć.

Ale drzewa przy linii kolejowej nie są jedynymi, o jakie w ostatnim czasie walczyła rada.

Jedną z kolejnych spraw jest planowana budowa ścieżki rowerowej wzdłuż ul. Partyzantów na odcinku od Centrum Handlowego Gemini do węzła z S1, czyli ul. Willowej, wraz z budową na koniecznym odcinku umocnienia brzegu rzeki. Projekt przewidywał wycinkę 415 drzew, w tym szpaleru brzóz rosnących przy drodze na wysokości plaży miejskiej.

- Zrobiliśmy tam wizję lokalną z udziałem prezydenta i urzędników, podczas której szliśmy od drzewa do drzewa, i okazało się, że bardzo dużo drzew można uratować – mówi J. Bożek.

Dzięki wizji terenowej i naciskom członków rady, w rejonie zbliżenia do rzeki Białej i na wysokości kładki całkowicie zmieniono geometrię układu drogowego oraz przebieg trasowy oświetlenia i kanału technologicznego. W rezultacie rada uratowała 249 drzew. Dodatkowo, na całej długości ścieżki udało się znaleźć miejsce, aby posadzić 180 nowych drzew o różnej wysokości.

- Przykładem konsensusu jest to, że w tym konkretnym przypadku zlikwidowaliśmy pas separacyjny między chodnikiem i ścieżką rowerową oraz nieznacznie zawężyliśmy chodnik – dodaje zastępca prezydenta Bielska-Białej, przewodniczący rady Adam Ruśniak.

Podobna sytuacja, bo też związana z budową ścieżki rowerowej, miała miejsce w Wapienicy. Tu też potrzebna była interwencja rady.

Tam trwają przymiarki do budowy ścieżki pieszo-rowerowej od ul. Kopytko do ul. Tartacznej. Według projektu, ciąg rowerowy w tym miejscu miał mieć 3 metry szerokości, ciąg pieszy 2 metry, a między nimi zaplanowano metr zieleńca. Do wycinki przeznaczonych było kilkaset drzew, bo wpisana w miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ścieżka nie przebiegała w całości po istniejącym śladzie wzdłuż rzeki. Dzięki wizji lokalnej rady udało się to zmienić, a tym samym kolejne drzewa będą rosły w spokoju.

- I tu jest już poważna interwencja, bo zmieniamy plan zagospodarowania przestrzennego, ale jest zgoda prezydenta na takie działanie. I znów udało się uratować drzewa. Warto dodać, że ten teren zostanie też uratowany krajobrazowo. Pojawił się pomysł, aby przebiegającą tamtędy linię średniego napięcia wykonać w technologii kabla ziemnego, wykorzystując pas już wycięty na ścieżkę rowerową. To wymaga dużej pracy administracyjnej, ale wola jest, więc robimy – tłumaczy A. Ruśniak.

- Trzeba zaznaczyć, że interwencja w Wapienicy odbyła się po oficjalnym piśmie mieszkańców do rady – dodaje J. Bożek.

Wiele sił i środków w Bielsku-Białej przeznacza się teraz na projekty służące odbetonowaniu miasta. Ostatnio rada przyglądała się m.in. takim zabetonowanym lokalizacjom, w których powstanie 17 nowych miejsc z zielenią. Dokumentacja tych inwestycji jest w trakcie opracowania.

Natomiast całkiem ostatnio dyskusje rady skupiają się na pomysłach zagospodarowania kupionego w ubiegłym roku przez miasto dwunastohektarowego terenu na Trzech Lipkach.

- To jest wielka odpowiedzialność dla nas – bielszczan. Ten teren to miejsce piękne widokowo, już częściowo nawet obsadzone – jest tam szkółka Zieleni Miejskiej. Teraz myślimy o tym, aby oprócz walorów przyrodniczych, teren ten zyskał jakieś symboliczne znaczenie – mówi zastępca prezydenta A. Ruśniak. - Rozmawialiśmy z radą o zagospodarowaniu tego miejsca. Osobiście uważam, że to perełka i powinniśmy zapytać mieszkańców, co tam należy zrobić. Natomiast wydaje się, że Rada ds. Ekologii i Zieleni jest pierwszym organem, z którym można w ogóle zastanawiać się nad koncepcją komponowania tego miejsca wspólnie z mieszkańcami – dodał włodarz.

Jacek Bożek, który wcześniej angażował się w starania Wrocławia o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, a obecnie jest członkiem rady programowej powołanej w tym samym celu przez nasze miasto, od razu połączył te dwa elementy – miasto posiadające piękne tereny krajobrazowo-widokowe na wzgórzu Trzy Lipki i miasto starające się o Europejską Stolicę Kultury.

- Chodzi o to, żeby w myśleniu o mieście czy o takich superideach jak Europejska Stolica Kultury już zakładać, że naszym wyzwaniem jest ekologia, wszędzie, na każdym poziomie. Czyli jak ktoś do nas przyjeżdża w ramach naszych starań o tytuł ESK, czy to samochodem, czy pociągiem, to aby spłacić naturze ślad węglowy jego podróży, sadzimy na Trzech Lipkach roślinę. Nie, że będziemy sadzić w 2029 roku kiedy otrzymamy tytuł, tylko zaczynamy sadzić już teraz. I nie muszą to być drzewa, mogą to być inne rośliny; twórzmy bioróżnorodność. A do tego dołączajmy informację do ludzi – idziemy do przodu kulturowo, ekonomicznie, ale nie zapominamy, że jesteśmy zależni od zasobów wody, powietrza itd. – mówi J. Bożek.

Ze szczególna dbałością o drzewa w Bielsku-Białej mamy już do czynienia od kilku lat, nie tylko od momentu, kiedy zaczęła działać rada. W mieście funkcjonują np. Karty ochrony drzew, która określają sposób prowadzenia prac inwestycyjnych jak najmniej ingerujący w drzewostan. Do tego nad inwestycjami dotyczącymi zieleni czuwa zewnętrzny nadzór dendrologiczny.

- Poza tym, przy każdej inwestycji bardzo istotny jest temat drzew  – mówi A. Ruśniak. – Ktoś, słysząc drzewa, drzewa, drzewa, najpierw się uśmiecha, a potem to jest naturalne, że zaczyna się projektować tak, aby wycięcie jakiegokolwiek drzewa było w pewnym sensie ostatecznością - dodaje.

Rada spotyka się nieregularnie, czasami częściej, czasami rzadziej. Generalnie posiedzenia zwołuje prezydent w zależności od potrzeb i interwencji, którymi trzeba się zająć.

- I po to prezydent tę radę powołał, żeby w sytuacjach społecznie drażliwych wysłać jej członków i ich okiem – okiem ekspertów - oceniać sytuację – podsumowuje J. Bożek. - Taka rola rady. I to są duże sprawy - kończy.

Emilia Klejmont