Prezydent z absolutorium

Prezydent Bielska-Białej Jarosław Klimaszewski otrzymał akceptację swoich działań za rok 2020. Podczas XXXIII sesji Rady Miejskiej za absolutorium dla prezydenta głosowały kluby radnych Wspólnie dla Bielska-Białej oraz Niezależni.BB, natomiast radni PiS wstrzymali się od głosu.

Podczas debaty nad absolutorium temperatura sporu na sali sesyjnej Ratusza była niższa niż przy wotum zaufania (piszemy o tym na tu: Wotum zaufania dla Jarosława Klimaszewskiego | Magazyn samorządowy w Bielsku-Białej (bielsko-biala.pl). Przewodniczący Komisji Budżetu, Strategii i Rozwoju Gospodarczego Rady Miejskiej Roman Matyja mówił, że wpływy z tytułu udziałów w PIT wyniosły 311,7 mln zł i były niższe o około 9 mln zł niż w roku 2019.
- W ubiegłym roku tylko do zadań bieżących oświaty miasto musiało dopłacić z budżetu prawie 138 mln zł, a równocześnie co piąta złotówka wydatkowana została na inwestycje. Nie bez znaczenia jest też fakt, że miasto wpłaca do budżetu państwa tzw. podatek janosikowy. Za ubiegły rok Bielsko-Biała wpłaciło do budżetu państwa 13,1 mln zł, o prawie 3 mln zł więcej niż w roku poprzednim - podkreślił radny Roman Matyja.

- Klub radnych Wspólnie dla Bielska-Białej w pełni popiera wykonanie budżetu - stwierdził krótko przewodniczący Karol Markowski. Podobnie zwięźle podsumowała debatę Małgorzata Zarębska z Niezależnych.BB stwierdzając: - Zauważamy, że miniony rok był trudny. Zapoznaliśmy się z opiniami, sprawozdanie z budżetu nie budzi naszych zastrzeżeń.

Tradycyjnie najwięcej zastrzeżeń do wykonania planu finansowego za ubiegły rok zgłosił opozycyjny w RM Klub Radnych Prawa i Sprawiedliwości.
- Klub radnych jest zaniepokojony szybko rosnącym zadłużeniem miasta. To ok. 220 mln zł w ciągu trzech lat. Nadwyżka operacyjna na poziomie 78 mln zł jest wyższa niż zakładano, ale w poprzednich latach była wyższa. W okresie pandemii była ona najniższa na przestrzeni lat – mówił przewodniczący Klubu Radnych PiS Konrad Łoś. - Budżet miasta zasilany był funduszami z wielu programów rządowych - to ponad 42 mln zł w 2020 roku. Mam całą listę 19 programów. Nieprawdziwe są twierdzenia polityków opozycji, że rząd nie wspiera samorządów – stwierdził Konrad Łoś.
Oceniając plusy i minusy wykonania budżetu ostatecznie Klub radnych PiS nie zagłosował przeciw, tylko się wstrzymał. 

Bogatsi o oceny radnych Rady Miejskiej, proponujemy samodzielnie wyrobić sobie zdanie na temat, jak wykonany został plan finansowy za rok 2020, zapoznając się z informacjami przekazanymi na sesji przez prezydenta Jarosława Klimaszewskiego. Mówił on:
W związku z sytuacją społeczno-gospodarczą kraju w 2020 roku realizacja budżetu miasta była bardzo dużym wyzwaniem, gdyż kształtowana była pod wpływem obostrzeń wdrażanych w ciągu roku w celu przeciwdziałania pandemii Covid-19. Polska gospodarka odnotowała w ubiegłym roku spadek gospodarczy, który na przestrzeni ostatnich lat nie występował. Utrzymująca się sytuacja w gospodarce krajowej, znalazła swoje odzwierciedlenie w wynikach finansowych osiągniętych przez sektor lokalny, w tym również nasze miasto. Pomimo widocznego spowolnienia gospodarki, utrzymaliśmy jednak finanse miasta na stabilnym poziomie. Dochody zostały wykonane w wysokości 1.388,4 mln zł, tj. w 102,3 proc. planu. Wykonanie dochodów jest zatem o 31 mln zł wyższe niż planowano. Wydatki zostały wykonane w wysokości 1.451,8 mln zł, tj. 93,6 proc. planu i są niższe w stosunku do planowanych o 98,7 mln zł.
W związku z ponadplanowymi dochodami i niepełnym wykonaniem wydatków, rok 2020 zamknął się deficytem o 78 mln zł niższym niż pierwotnie planowano. Należy jednak zaznaczyć, że dobry wynik budżetu jest tylko pozorny, gdyż wpłynęły na niego środki, jakie otrzymaliśmy z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w kwocie 34,5 mln zł. Środki te, stanowiące pomoc państwa w celu przeciwdziałania skutkom pandemii Covid-19, wpłynęły na konto budżetu miasta we wrześniu ubiegłego roku, jednak wydatki finansowane tymi środkami będą poniesione w roku bieżącym. Łączny ubytek w dochodach Miasta za 2020 rok szacuje się na kwotę około 100 mln zł, z czego zmiany podatkowe stanowią 42 mln zł, a bezpośrednie skutki pandemii 43 mln zł. Pierwotnie ustalony plan dochodów na rok 2020 był korygowany sukcesywnie, w zależności od sytuacji gospodarczej w okresie pandemii COVID-19.
 

Dochody bieżące zostały wykonane w wysokości 1.227,7 mln zł, tj. 102 proc. planu, natomiast dochody majątkowe w kwocie 160,7 mln zł, tj. 104,9 proc. planu. Dochody własne wyniosły 706,8 mln zł, z czego 34,5 mln zł to środki otrzymane z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. Dochody własne wraz z jednorazowymi środkami z RFIL stanowiły 50,9 proc. dochodów ogółem, a i tak udział ten jest niższy niż w latach poprzednich (2019 r. – 53,2 proc., 2018 r. – 58,2 proc.). Poziom dochodów własnych wypracowanych przez miasto jest bardzo istotny, gdyż potwierdza jego samodzielność finansową w stosunku do zewnętrznych źródeł finansowania i jest jednym z czynników świadczących o dobrej kondycji budżetu miasta. Niestety w ostatnich latach można zaobserwować, że udział dochodów własnych w ogólnej kwocie dochodów ulega zmniejszeniu.
 

Wpływy z tytułu udziałów w PIT wyniosły 311,7 mln zł i były niższe o około 9 mln zł niż w roku 2019. Spadek wpływów z tego tytułu był pierwszym takim przypadkiem od 11 lat. Należy zauważyć, że przekazany przez Ministra Finansów plan w zakresie udziałów PIT na rok 2020, skorygowany był na etapie projektu budżetu o 25 mln zł, co ostatecznie okazało się dobrym rozwiązaniem, gdyż udziały byłyby niewykonane na kwotę 9 mln zł. Ubytek we wpływach z tytułu udziałów w PIT jest przede wszystkim konsekwencją zmian w prawie podatkowym, wprowadzonych w II półroczu 2019 roku. Na ubytek udziałów miał również wpływ ogłoszony w marcu stan epidemii Covid-19 oraz następujący po nim lockdown gospodarki, skutkiem czego nastąpił wzrost bezrobocia (w Bielsku-Białej stopa bezrobocia wynosiła 2,7 proc. i wzrosła w stosunku do 2019 roku o 1 p.proc.). Z tytułu udziałów w CIT również nastąpił spadek dochodów. Wpływy z tego tytułu wyniosły 29,2 mln zł i są o ponad 2,5 mln zł niższe w porównaniu do 2019 r.  
 

Niższe wpływy niż planowano osiągnięte zostały z podatków i opłat, głównie z podatku od nieruchomości, opłat z najmu obiektów i pomieszczeń, biletów wstępu do obiektów sportowych i kulturalnych czy opłat parkingowych. Zmniejszyły się wpływy z najmu i dzierżawy nieruchomości oraz wieczystego użytkowania nieruchomości. Epidemia koronawirusa ograniczyła lub uniemożliwiła czasowo prowadzenie działalności, co wpłynęło na trudności z bieżącym regulowaniem należności. Część tych należności, zgodnie ze złożonymi wnioskami, została rozłożona na raty, odroczona lub umorzona. Nastąpił również duży spadek dochodów ze sprzedaży biletów Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego przy jednoczesnym wzroście kosztów związanych z obostrzeniami epidemicznymi w komunikacji miejskiej.
 

W 2020 roku budżet miasta zasiliła subwencja ogólna z budżetu państwa, w części oświatowej i równoważącej, a także na uzupełnienie subwencji ogólnej. Otrzymano z tego tytułu środki w łącznej kwocie 287,4 mln zł, które stanowiły 20,7 proc. dochodów ogółem. Realizacja dotacji celowych z budżetu państwa była, podobnie jak w latach poprzednich, zróżnicowana i wyniosła łącznie 273,4 mln zł, stanowiąc 19,7 proc. dochodów ogółem. 
Dla rozwoju Bielska-Białej bardzo istotnym źródłem dochodów pozostają od wielu lat środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej. W ubiegłym roku pozyskano środki unijne w łącznej kwocie 120,7 mln zł, co stanowiło 8,7 proc. dochodów ogółem.
 

Wydatki zostały wykonane w kwocie 1.451,8 mln zł, tj. 93,6 proc. planu. Niewykonanie wydatków wyniosło 98,7 mln zł, z tego w zakresie wydatków bieżących 50,7 mln zł, natomiast majątkowych 48 mln zł. W strukturze wydatków największy udział, jak zresztą co roku, mają środki wydatkowane na oświatę (480,5 mln zł tj. o 38,5 mln zł więcej niż rok wcześniej) oraz pomoc społeczną i rodzinę (307,5 mln zł, tj. o 49,4 mln zł więcej niż przed rokiem). Wydatki na oświatę, pomoc społeczną i rodzinę stanowią łącznie ponad połowę rocznych wydatków miasta. Sporą część środków z budżetu przeznaczyliśmy na transport (255,7 mln zł) oraz gospodarkę komunalną i ochronę środowiska (90,8 mln zł, z czego na system gospodarki odpadami komunalnymi 49,6 mln zł przy uzyskanych dochodach z opłat 53,9 mln zł). W roku ubiegłym na walkę z epidemią i jej skutkami miasto wydatkowało około 12 mln zł, z tego ze środków własnych miasta 8 mln zł. Ponadto celem zapewnienia płynności finansowej w czasie pandemii dla Beskidzkiego Centrum Onkologii – Szpitala Miejskiego miasto zabezpieczyło w budżecie pożyczkę w kwocie 13 mln zł.
 

Wydatki bieżące wyniosły 1.149,6 mln zł i zostały wykonane w 95,8 proc. planu. Biorąc pod uwagę wykonanie wydatków bieżących na poziomie 95,8 proc., należy stwierdzić, że budżet został wykonany prawidłowo. Niższe niż planowano wykonanie wydatków związane jest z panującą pandemią Covid-19 – część zadań nie została zrealizowana w całości, a od realizacji niektórych w ogóle odstąpiono. Ponadto taki poziom wydatków jest wynikiem poczynionych oszczędności w różnych dziedzinach.  
 

Nominalnie wydatki bieżące 2020 roku wzrosły o ponad 137 mln zł w stosunku do 2019 roku, co związane jest przede wszystkim z wyższymi wydatkami bieżącymi w oświacie (o prawie 30 mln zł), na co wpływ miał wzrost kosztów dotacji udzielanych publicznym i niepublicznym szkołom i placówkom oraz podwyżki płac dla nauczycieli. Należy przypomnieć, że kolejny już rok z rzędu przekazywana przez Ministra Finansów subwencja oświatowa nie pokrywa kosztów związanych z utrzymaniem oświaty na terenie miasta. W ubiegłym roku, tylko do zadań bieżących oświaty Miasto musiało dopłacić z budżetu prawie 138 mln zł. Gdyby uwzględnić poniesione na oświatę wydatki majątkowe, dopłata wzrosłaby do prawie 172 mln zł.
Duży, bo prawie 48 mln zł wzrost wydatków bieżących, odnotowano również w dziale 855 – Rodzina. Związane jest to ze zmianami dotyczącymi świadczenia wychowawczego, między innymi zniesione zostało kryterium dochodowe warunkujące przyznanie powyższego świadczenia.
W ubiegłym roku na zadania remontowe wydatkowano 9,4 mln zł, z tego najwięcej na remonty w szkołach i placówkach oświatowych 3,2 mln zł oraz remonty dróg 2,1 mln zł. Znaczne środki na remonty wydatkował Zakład Gospodarki Mieszkaniowej, który przeznaczył kwotę 13,4 mln zł na remonty pustostanów. W wyniku tych działań uzyskano 202 lokale. 
 

Należy również przypomnieć, że miasto od 2005 roku realizuje obowiązek wpłaty do budżetu państwa, na rzecz innych jednostek samorządu terytorialnego, podatku tzw. janosikowego. Jest to corocznie spore obciążenie dla budżetu miasta. W 2020 roku miasto wpłaciło do budżetu państwa 13,1 mln zł (o prawie 3 mln zł więcej niż w roku poprzednim). Na obsługę długu miasta przeznaczono 3,6 mln zł. 
Wydatki majątkowe zostały wykonane w kwocie 302,2 mln zł, czyli 86,3 proc. planu. Niewykonanie inwestycji na kwotę prawie 48 mln zł wynika głównie z uwarunkowań formalno-prawnych oraz harmonogramów prac przy realizacji niektórych zadań, głównie z udziałem środków unijnych. Niemniej jednak, wydatkowane środki na inwestycje w kwocie 301 mln zł stanowiły prawie 21proc. wydatków ogółem, co oznacza, że co piąta złotówka wydatkowana została na inwestycje. 
 

Najwięcej inwestycji zrealizowano w obszarze transportu (153,2 mln zł), ochrony zdrowia (56,1 mln zł), oświaty (42,0 mln zł), gospodarki mieszkaniowej (18,8 mln zł) oraz gospodarki komunalnej i ochrony środowiska (11,7 mln zł). Należy w tym miejscu podkreślić, że budżet roku 2020 został uchwalony z planowanym deficytem 141,5 mln zł. Tworząc budżet na 2020 rok, trudno było bowiem przewidzieć, jak zostaną zrealizowane dochody na koniec roku, a także jak sytuacja gospodarki krajowej przełoży się na poziom finansów Miasta. Wszystkie zmiany w ciągu roku, który był wyjątkowo niepewny, jeśli chodzi o realizację dochodów budżetowych, finalnie skutkowały poziomem deficytu w wysokości 193,1 mln zł. Na finansowanie planowanego deficytu oraz rozchodów budżetu miasto zaciągnęło w Europejskim Banku Inwestycyjnym kredyt w wysokości 100 mln zł oraz dwa kredyty komercyjne na łączną kwotę 85 mln zł, a także zawarło dwie umowy pożyczek rewitalizacyjnych w BGK oraz umowy pożyczek w Wojewódzki Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Ostatecznie rok budżetowy zakończył się deficytem w wysokości 63,4 mln zł.  
 

Wysoki stopień realizacji dochodów bieżących i jednocześnie niższe niż planowano wykonanie wydatków bieżących, pozwoliły na wygospodarowanie nadwyżki operacyjnej na poziomie 78 mln zł. Należy jednak zaznaczyć, że nadwyżka operacyjna za ubiegły rok była najniższa na przestrzeni ostatnich lat. Z jednej strony jest wynikiem zmian podatkowych, które uszczuplają dochody z PIT, a także niewystarczającej subwencji oświatowej, a z drugiej strony rosnących wydatków bieżących na skutek wzrostu cen czy wzrostu płacy minimalnej.  
 

W związku z koniecznością uruchomienia kredytów w 2020 roku, dług miasta na koniec roku wyniósł 330,7 mln zł i liczony w relacji do wykonanych dochodów stanowił 23,8 proc. Indywidualny wskaźnik zadłużenia w 2020 roku został utrzymany na bezpiecznym poziomie. Limit maksymalnego wskaźnika spłaty zobowiązań określonego w ustawie o finansach publicznych wynosił 14,60 proc., natomiast na koniec roku wskaźnik ten wyniósł 2,72 proc., co oznacza, że jest na poziomie 18,6 proc. dopuszczalnego wskaźnika. Tym samym wskaźnik ten był korzystniejszy niż w trzech ostatnich latach, gdzie kształtował się na poziomie 24-25 proc. dopuszczalnego wskaźnika.
 

Utrzymywanie się na dobrym poziomie nadwyżki operacyjnej oraz indywidualnego wskaźnika zadłużenia jest niewątpliwie efektem racjonalnej i odpowiedzialnej polityki finansowej miasta. Ma pozytywny wpływ na jego wiarygodność kredytową, stanowi solidną podstawę w zakresie absorpcji środków w ramach bieżącej perspektywy finansowej Unii Europejskiej 2014-2020, a przede wszystkim jest potwierdzeniem stabilnych finansów w minionym roku budżetowym. 
 

Należy jednak zwrócić uwagę, że pomimo że miasto prowadzi racjonalną gospodarkę finansową, na jego sytuację gospodarczą ma wpływ wiele czynników zewnętrznych. Decyzje podejmowane na szczeblu centralnym w zakresie przekazywania samorządom dodatkowych zadań czy polegające na zmianach prawa, bez zapewnienia ich finansowania, skutkują wzrostem wydatków również w kolejnych latach. Przykładem są wspomniane wcześniej decyzje rządowe z 2019 roku, które już w 2020 roku spowodowały znaczny ubytek dochodów samorządów z tytułu udziałów w PIT. Konsekwencje tych decyzji odczujemy zapewne w latach następnych. Takie działania drobnymi krokami ograniczają samorządy w zakresie realizacji podstawowych zadań dla lokalnej społeczności. Ponadto sytuacja gospodarcza w kraju, związana ze zmaganiem się z koronawirusem, jeszcze bardziej spotęgowała i tak już trudną sytuację finansów publicznych. Globalny kryzys miał negatywne konsekwencje zarówno dla budżetu państwa, jak i budżetów samorządowych. Bezpieczeństwo realizacji podatków lokalnych jest w obecnym czasie jedynym gwarantem stabilnego samorządu. Te publicznoprawne daniny na rzecz budżetu każdej gminy, to swego rodzaju dbałość mieszkańców o należytą realizację zadań własnych gmin. Jednocześnie musimy pamiętać, że lokalna społeczność będzie oczekiwała kontynuacji realizacji zadań własnych samorządu. Powrót do normalności będzie determinował angażowanie dużych środków. Budżet naszego miasta musi być gotowy na wzrost wydatków zarówno tych mających charakter bieżącego funkcjonowania miasta, jak i wydatków inwestycyjnych, mających pobudzić sektor lokalny. Każdy odpowiedzialny włodarz społeczności lokalnej, w dobie kryzysu musi zapewnić bezpieczeństwo i stabilność realizacji naszych zadań na kolejne lata. W świadomości mieszkańców funkcjonuje przekonanie, że to samorząd będzie przysłowiowym kołem zamachowym w czasie, gdy będzie trzeba odbudować dobrobyt lokalny. Dlatego w dalszym ciągu konieczne będzie bieżące monitorowanie dochodów i wydatków oraz podejmowanie różnorakich działań, aby nadwyżka operacyjna oraz indywidualny wskaźnik zadłużenia utrzymywały się na poziomie tak dobrym jak obecnie. 
Istotne jest bowiem, aby w dalszym ciągu miasto miało dobrą kondycję finansową, zwłaszcza że w ramach kolejnej perspektywy unijnej planuje się realizować wiele bardzo istotnych dla rozwoju naszego miasta inwestycji, które wymagać będą znacznego zaangażowania środków z budżetu miasta. Ważne jest także, aby miasto postrzegane było jak dotychczas jako prężnie rozwijające się, atrakcyjne dla biznesu i jego mieszkańców, a także jak w poprzednich latach, wysoko oceniane.
 

W ubiegłym roku, podobnie jak w latach poprzednich, miasto Bielsko-Biała zajmowało wysokie pozycje w różnego rodzaju ogólnokrajowych rankingach. W Rankingu miast przyjaznych dla biznesu 2020 miesięcznika Forbes uplasowaliśmy się na miejscu szóstym w kategorii miast od 150 do 299 tysięcy mieszkańców. W Rankingu finansowym samorządu terytorialnego w Polsce za rok 2019 nasze miasto znalazło się na ósmej pozycji w kategorii miast na prawach powiatu. Natomiast w Rankingu zrównoważonego rozwoju jednostek samorządu terytorialnego zajęliśmy ósmą pozycję w kategorii miast na prawach powiatu.
 

Należy również nadmienić, że sprawozdanie z wykonania budżetu za 2020 rok otrzymało pozytywną opinię Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach, bez uwag. Panie Przewodniczący, Wysoka Rado wnoszę o przyjęcie i zatwierdzenie w przedłożonej formie Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Bielska-Białej za 2020 rok wraz z Informacją o stanie mienia komunalnego oraz Sprawozdania finansowego za 2020 rok. 

Zgodnie z życzeniem prezydenta Jarosława Klimaszewskiego Rada Miejska Bielska-Białej udzieliła absolutorium za 2020 rok.