Palący problem nie tylko palaczy

W organizmie każdego człowieka znajdują się organy, których schorzenia nie wywołują żadnych dolegliwości bólowych. Jednym z nich są płuca. W pęcherzykach płucnych brakuje zakończeń nerwowych, tym samym nie następuje przewodzenie sygnałów bólowych do centralnego układu nerwowego. Między innymi z tego powodu nie zauważa się wczesnych, wyraźnych objawów co wpływa na fakt, że w Polsce nadal większość przypadków nowotworów płuca rozpoznawana jest dopiero w zaawansowanym stadium choroby.

Rak płuca przez długi czas  rozwija się bezobjawowo, a gdy następuje jego zdemaskowanie z reguły bywa już za późno na wyleczenie. Dlatego tak ważna jest prewencja zarówno ta pierwotna, czyli przekonanie społeczeństwa do rzucenia palenia, ale również wtórna, która powinna polegać na wczesnym wykrywaniu zmian nowotworowych w płucach. Dlatego właśnie tak istotne jest prowadzenie badań skriningowych
w grupach wysokiego ryzyka zachorowania na ten nowotwór za pomocą techniki niskodawkowej tomografii komputerowej  – mówi prof. dr hab. n. med. Mariusz Adamek z Katedry i Kliniki Chirurgii Klatki Piersiowej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Wykrywania Raka Płuca przy pomocy niskodawkowej tomografii komputerowej. – Należy pamiętać, że aby prewencja została wdrożona należy uświadomić społeczeństwu skutki nowotworu płuca, ale przede wszystkim wyedukować w zakresie symptomów, które powinny zaniepokoić. Kaszel jest jednym z nich. Tak więc kaszel naprawdę ma ogromne znaczenie – dodaje prof. Adamek.  

Paląca przyczyna

Za główną przyczynę rozwoju nowotworu płuca uznaje się ekspozycję na dym tytoniowy. Jak pokazują statystyki ok. 90% wszystkich raków płuc spowodowanych jest dymem tytoniowym wdychanym podczas wieloletniego aktywnego palenia [ryzyko zachorowania 20x większe], ale również biernego palenia [ryzyko zachorowania 3x większe]. U osób, które przez 30 lat wypalały paczkę papierosów dziennie, ryzyko choroby wzrasta od 20 do 60 razy u mężczyzn i od 14 do 20 razy u kobiet.

Z kolei bierne palenie, czyli przebywanie w zadymionym pomieszczeniu, podnosi ryzyko raka płuca o 24%. Bierni palacze wdychają mieszankę dymu, w którym jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), znajduje się ponad 7000 substancji chemicznych, z których ok. 70 wykazuje działanie rakotwórcze. To co ważne dopiero po 15 latach niepalenia lub po prostu przerwania ekspozycji na dym tytoniowy, ryzyko zachorowania na raka płuca ulega znacznemu zmniejszeniu.

Światło ostrzegawcze

Kaszel to objaw charakterystyczny dla wielu chorób w tym dla raka płuca. Z tego względu należy zachować czujność diagnostyczną. Pomarańczowe światło powinno włączyć się w sytuacji, gdy mamy do czynienia
z długo utrzymującym się kaszlem [dłużej niż 2-3 tygodnie], przewlekłą chrypką, częstymi zapaleniami płuc
i oskrzeli, świstami podczas oddychania, dusznościami. Wszelkie zmiany charakteru kaszlu, z suchego na mokry oraz częstotliwości występowania napadów, to wystarczający powód do włączenia czerwonego światła. Jeżeli dodatkowo kaszlowi towarzyszą krwioplucie, częste i nawracające zapalenia płuc, wyniszczenie i utrata masy ciała, ból w klatce piersiowej, to konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem specjalistą [pulmonologiem], który nakreśli dalszy plan leczenia.

Wiedza Polaków

Z badania przeprowadzonego w listopadzie br. przez SWResearch na grupie 1600 respondentów wynika, że świadomość raka płuca m.in. w kontekście przewlekłego kaszlu jako jednego z symptomów, jest stosunkowo niska. Około 30% badanych uważa, że przewlekły kaszel wiąże się z przeziębieniem/ zwykłą infekcją. Niewiele mniejszy odsetek (27%) wskazuje na palenie papierosów. Dla prawie co dziesiątego ankietowanego związane jest to z alergią lub astmą, a jedynie ok. 3,5% łączy ten objaw z rakiem płuca.

Większość ankietowanych, ponad 70%, uważa, że z przewlekłym kaszlem, utrzymującym się 4-8 tygodni powinniśmy udać się do lekarza, a dla jedynie 16% wiąże się to z koniecznością zrobienia dodatkowych badań, np. RTG lub spirometrii.

Prawie połowa respondentów jest zdania, że choroby płuc mogą dotykać osoby w każdym wieku. Co czwarty badany wskazał, że częściej narażone są osoby w wieku 51-70 lat, a co piąty – że osoby w wieku 31-50 lat. Wśród ankietowanych 41% uważa, że to mężczyźni częściej chorują na raka płuc. Niewiele większy odsetek (43%) wskazuje, że obie płcie po równo narażone są na zachorowania. Jedynie 5% wskazało, że to kobiety częściej chorują na raka płuc.

Optymistycznym jest fakt, że trzech na czterech ankietowanych uważa, że raka płuc można leczyć. Warunek jest jeden – wczesne wykrycie.

Akcja Kaszel ma znaczenie!, ma na celu zwrócenie uwagi zarówno społeczeństwa jak i lekarzy pierwszego kontaktu na objawy zwiastujące chorobę. Czas odgrywa tu główną rolę, bo gdy w porę zdiagnozujemy nowotwór mamy szansę na ograniczenie skutków choroby oraz leczenie. W zaawansowanym stadium raka płuca nasze szanse na przeżycie spadają z dnia na dzień.

Więcej informacji o akcji Kaszel ma znaczenie! na www.kaszelmaznaczenie.pl   

[1] forumrakapluca.pl/o-raku-pluca/co-to-jest-rak-pluca, dostęp 10.11.2021

[2]www.mp.pl/pacjent/onkologia/aktualnosci/226163,rak-pluca-glowna-przyczyna-zgonow-onkologicznych, dostęp 10.11.2021

[3] Badanie opinii publicznej w ramach akcji Kaszel ma znaczenie, SWResearch, listopad 2021, dostęp 09.11.2021

[4] Badanie opinii publicznej w ramach akcji Kaszel ma znaczenie, SWResearch, listopad 2021, dostęp 09.11.2021

[5] www.wum.edu.pl/2018-11-15-konferencja-i-briefing-prasowy-z-okazji-swiatowego-dnia-rzucania-palenia-w-wum dostęp 10.11.2021

[6] www.mp.pl/onkologia/aktualnosci/277782,polowa-palaczy-wie-ze-palenie-powoduje-raka-pluca dostęp 10.11.2021

[7] www.nowafarmacja.pl/blog/czym-jest-bierne-palenie-i-jakie-sa-jego-skutki, dostęp 10.11.2021

[8]www.who.int/news/item/29-05-2019-who-highlights-huge-scale-of-tobacco-related-lung-disease-deaths, dostęp 10.11.2021