Szkolnictwo specjalne

874 uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego uczyło się w przedszkolach oraz szkołach w minionym roku szkolnym. Do przedszkoli uczęszczało 140 dzieci, do szkół podstawowych, w tym specjalnych i integracyjnych – 607 uczniów, a do szkół ponadpodstawowych – 127 uczniów. 51 dzieci poddawanych było terapii ze uwagi na opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka

Oto bielskie placówki, w których realizowane jest kształcenie specjalne:
Szkoła Podstawowa Specjalna nr 17 
Do SPS nr 17 uczęszczają uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w różnym stopniu, w tym z autyzmem. W placówce dużą wagę przywiązuje się do zajęć o charakterze wychowawczym i profilaktycznym. W minionym roku szkolnym prowadzone były zajęcia: Komunikacja i poznanie siebie - w klasie 6/7 L, warsztaty profilaktyczno-teatralne dla uczniów Życie bez komputera sfinansowane przez miasto w ramach Gminnego programu przeciwdziałania narkomanii, warsztaty stylizacji Piękni i zadbani sfinansowane przez miasto w ramach szkolnych zadań prozdrowotnych, zajęcia prewencyjne z bezpieczeństwa dla klas 1-3 prowadzone przez policjantów z III Komisariatu Komendy Miejskiej Policji w Bielsku-Białej czy prowadzone przez stylistkę zajęcia z uczennicami klasy 7 Jak być zadbaną kobietą.
Uczniowie SPS nr 17 mieli także możliwość uczestnictwa w zajęciach kół zainteresowań: plastycznym (11 osób), ceramicznym (10 osób), technicznym (29 osób), gospodarstwa domowego (5 osób), artystycznym – zabaw twórczych (46 osób), informatycznym (5 osób). 
W ramach Szkolnego Koła Krajoznawczo-Turystycznego 12 osób uczestniczyło w wycieczkach do Pszczyny oraz na Magurkę Wilkowicką. Zorganizowano również wycieczki szkolne do Interaktywnego Centrum Pszczelarstwa Apilandia w Kleczy Górnej, Leśnego Parku Niespodzianek w Ustroniu, Amerykańskiego Parku Rozrywki Twinpigs w Żorach i do Żywca. W ramach klasowych wycieczek dydaktycznych uczniowie byli na Bulwarach Straceńskich, Dębowcu, Cmentarzu Wojska Polskiego; oglądali wystawę militarną w Centrum Handlowym Gemini Park; zwiedzali bibliotekę, koszary 18 Bielskiego Batalionu Powietrznodesantowego; gościli w Sali Zabaw Fikołki, pizzerii, kawiarni czy aptece. 
Młodzież z SPS nr 17 wzięła także udział w Bielskim Rodzinnym Rajdzie Rowerowym oraz aktywnie uczestniczyła w konkursach: Twarz jesieni, Pejzaż jesienny, Instrumenty muzyczne z materiałów do recyklingu; wykonywała też ozdoby świąteczne na szkolny kiermasz bożonarodzeniowy. 
Dzieci ze świetlicy dla uczniów z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną uczestniczyli w drugiej edycji ogólnopolskiego konkursu Szkolne Przygody Gangu Słodziaków organizowanym przez sieć sklepów Biedronka. W tym roku dzieci stworzyły Magiczne drzewo Słodziaków, za co otrzymały wyróżnienie. 
Uczniowie SPS nr 17 brali udział w zawodach sportowych, w takich konkurencjach jak: biegi przełajowe (7. miejsce drużynowo, 2, miejsce indywidualnie), boccia, czwórbój lekkoatletyczny (2. miejsce drużynowo, sztafeta 1. miejsce), rzucanka siatkarska (3. miejsce uczniów klas U). 
Uczestniczyli także w wielu akcjach społecznych, np. Góra grosza, Pola nadziei, Sprzątanie świata, Podaj łapę (pomoc zwierzętom z bielskiego schroniska). 
W Bielskim Centrum Kultury gościli z okazji mikołajek, oglądali spektakle Teatru Banialuka oraz teatru przez internet, uczestniczyli w seansach filmowych, oglądając m.in. filmy Baranek Shaun, Jumanji, Śnieżna paczka, Miś Bamse i Super Miód. 
Do egzaminu ósmoklasisty w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 17 w roku szkolnym 2019/ 2020 przystąpiło 9 uczniów. Najlepszy wynik z języka polskiego to 58 proc., najsłabszy 26 proc. Z kolei z matematyki najlepszy wynik wyniósł 73 proc., a najsłabszy 7 proc., z języka angielskiego najwyższy wynik to 68 proc., a najniższy 17 proc. 

Szkoła Podstawowa nr 39 dla Dzieci Słabosłyszących, Niesłyszących i z Afazją
W ubiegłym roku szkolnym uczniowie SP nr 39 brali udział w szeregu zaplanowanych w kalendarzu szkolnym działań. Część z nich to cykliczne imprezy, jak Sprzątanie świata, w którym uczniowie biorą udział corocznie. Cykliczną akcją są także wybory samorządowe przebiegające w podobny sposób do wyborów ogólnokrajowych, uczące młodych ludzi zasad demokracji. 
Co roku obchodzone jest święto Komisji Edukacji Narodowej i Święto Niepodległości. To drugie święto w ubiegłym roku szkolnym połączone było z ogólnopolską akcją Szkoła do hymnu, w której uczniowie brali udział. Do stałych imprez szkolnych należy także zaliczyć - andrzejki, jasełka, zabawę karnawałową, a także obchody Dnia Kobiet czy Dnia Chłopaka.
Uczniowie SP nr 39 mieli okazję świętować 60-lecie przybycia do Bielska-Białej 18 Bielskiego Batalionu Powietrznodesantowego, który przygotował ciekawe spotkanie na terenie swojej jednostki wojskowej. W ramach Tygodnia Misyjnego odbyło się interesujące spotkanie z misjonarzem.
W listopadzie 2019 r. SP nr 39 przystąpiła do ogólnopolskiej akcji Dzieci uczą rodziców oraz do akcji Fundacji Ekologicznej Arka Książka wspiera bohatera. W lutym br. szkoła we współpracy z Fundacją Arka brała także udział w warsztatach Czyste powietrze. Prowadzone były także na terenie szkoły prelekcje dla uczniów oraz ich rodziców w ramach kampanii społecznej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Czad i ogień.
Wszyscy uczniowie szkoły uczestniczyli w całodniowej edukacyjnej wycieczce do Krasiejowa, związanej tematycznie z prehistorycznymi gadami. Nawiązano także współpracę z Liceum Sztuk Plastycznych, co zaowocowało uczestnictwem dzieci w zorganizowanych warsztatach plastycznych. Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 39 brali także udział w konkursach: Aniołek na święta – 3 uczniów otrzymało nagrody i wyróżnienia; Kredowy mural – również 3 uczniów otrzymało nagrody; Portret Jana Pawła II – uczennica SP zajęła 1. miejsce. Zorganizowano także wewnątrzszkolny konkurs logopedyczny. 
W lutym br. odbył się dzień otwarty szkoły, na który zaproszeni zostali przedstawiciele poradni psychologiczno-pedagogicznych, dyrektorzy i nauczyciele okolicznych placówek, a przede wszystkim rodzice dzieci zainteresowani podjęciem nauki w Szkole Podstawowej nr 39 dla Dzieci Słabosłyszących, Niesłyszących i z Afazją. Z okazji Dnia Dziecka nauczycieli przygotowali zdalną imprezę dla uczniów. 
Szkoła może pochwalić się dwoma certyfikatami - Dzieci uczą rodziców oraz Szkoła w chmurze Microsoft. 
Do egzaminu ósmoklasisty w Szkole Podstawowej nr 39 w roku szkolnym 2019/2020 przystąpiło 4 uczniów. Najlepszy wynik z języka polskiego to 64 proc., najsłabszy – 16 proc. Z kolei z matematyki najlepszy wynik wyniósł 43 proc., a najsłabszy 16 proc. Z języka angielskiego najwyższy wynik wyniósł 75 proc., a najniższy 18 proc. 

Szkoła Podstawowa Specjalna nr 11 przy Zespole Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych 
Uczniowie tej szkoły to wychowankowie Pogotowia Opiekuńczego, Domu Dziecka, Ośrodka Nadzieja. Na prośbę rodzica/opiekuna prawnego i za zgodą dyrektora do SPS nr 11 mogą być przyjmowani uczniowie z innych szkół z Bielska-Białej i okolic, nie będących wcześniej wychowankami tych placówek. Warunkiem przyjęcia jest posiadanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na zagrożenie niedostosowaniem społecznym. Dzieci i młodzież zgłaszające się do placówki mają najczęściej problemy z systematycznym uczęszczaniem do szkoły oraz trudną sytuację rodzinną. Są to najczęściej uczniowie z negatywizmem szkolnym, bagażem niepowodzeń dydaktycznych, zaległości edukacyjnych i zaniedbań, nie potrafiący się odnaleźć w dotychczasowej masowej szkole macierzystej. Szkoła dostosowuje wymagania edukacyjne, formy i metody pracy do indywidualnych potrzeb oraz możliwości psychofizycznych i komunikacyjnych uczniów. Dodatkowo uczniowie biorą udział w obowiązkowych zajęciach socjoterapii oraz arteterapii (leczenia przez sztukę – przyp. red.) prowadzonych w szkole. Wszelkie dydaktyczne działania uatrakcyjniane są empirycznym poznawaniem otaczającego świata poprzez organizowanie edukacyjnych wycieczek, wyjść do teatru, muzeum, kina, na basen czy lodowisko.
Co roku w szkole organizowane są kiermasze świąteczne, na których prezentowane są wykonane przez uczniów ozdoby oraz przedstawienia jasełkowe dla szkoły, jej pracowników i zaproszonych gości. Uczniowie szkoły często uczestniczą w imprezach organizowanych przez Bielskie Centrum Kultury jak mikołajki czy Dzień Dziecka.
Od 2006 r. szkoła organizuje co roku turniej piłki nożnej Memoriał Mirosława Szeligi. W spotkaniu biorą udział drużyny reprezentujące placówki specjalne i opiekuńczo-wychowawcze również spoza naszego miasta. Impreza nie tylko integruje uczniów, ale motywuje do aktywnego wypoczynku i uprawiania sportu.
Właściwe ukierunkowanie podopiecznych sprawia, że biorą oni chętnie udział w różnego rodzaju konkursach - zarówno szkolnych, jak i międzyszkolnych. Rozwijanie na zajęciach plastycznych zdolności artystycznych, wzmacnianie wiary we własne możliwości na zajęciach arteterapii sprawiło, że wśród laureatów międzyszkolnych konkursów plastycznych wielokrotnie znaleźli się uczniowie tej szkoły. Zdobywają wyróżnienia oraz czołowe miejsca, często na szczeblu wojewódzkim. Osiąganie bardzo dobrych wyników w szkolnych konkursach sportowych ośmieliło wielu uczniów do udziału w zawodach o szerszym zasięgu i umożliwiło sukcesy, zdobycie dyplomów, medali i uznania, co w przypadku uczniów z różnego rodzaju zaburzeniami, deficytami i zaległościami ma ogromne znaczenie wychowawcze.
Podjęcie przez nauczycieli SPS nr 11 współpracy z placówkami kulturalno-oświatowymi miasta umożliwiło uczniom nieodpłatny i bezpośredni kontakt ze sztuką. Mogą przedpremierowo oglądać spektakle w Teatrze Lalek Banialuka, zwiedzać Studio Filmów Rysunkowych, placówki Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. Współpraca z Fundacją Ekologiczną Arka, Nadleśnictwem Bielsko-Biała czy Bielskim Okręgiem Ligi Ochrony Przyrody poskutkowała cyklicznym udziałem wychowanków SPS nr 11 w warsztatach ekologicznych Edukacja empatyczna, ogólnopolskich akcjach Sprzątanie świata czy Sadzimy las z Prezydentem RP. Dzięki współpracy z przedstawicielami obiektów rekreacyjno-sportowych szkoła uatrakcyjniła uczniom wyróżniających się bardzo dobrym zachowaniem ofertę nagród.
Ze względu na specyfikę szkoły i uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym i zaburzeniami w zachowaniu bardzo duży nacisk położono na działania profilaktyczne zarówno wśród dzieci i młodzieży, jak i ich rodziców. Zorganizowano liczne spotkania i warsztaty związane z profilaktyką uzależnień, odpowiedzialnością karną nieletnich czy cyberprzemocą. Szkoła zorganizowała także konferencję szkoleniową dla nauczycieli, pedagogów z Bielska-Białej i okolic na temat współczesnych zagrożeń młodzieży i wykorzystania przestrzeni wirtualnej w zjawiskach narkotykowych. Współpraca z innymi szkołami zaowocowała możliwością przystąpienia uczniów do programu Archipelag skarbów, w ramach którego mogli oni zamienić się w poszukiwaczy skarbów jakimi są głębokie szczęście, trwała miłość i realizacja własnych pasji i marzeń.
SPS nr 11 pozyskała środki na realizację warsztatów profilaktycznych na temat współczesnych zagrożeń związanych z narkotykami i innymi środkami psychoaktywnymi oraz programu Unplugget mającego na celu ograniczenie inicjowania używania substancji psychoaktywnych. Szkoła współpracuje z instytucjami działającymi na rzecz rozwoju dzieci i młodzieży. Przy współpracy z Wydziałem Prewencji Komendy Miejskiej Policji prowadzona jest szeroko zakrojona akcja pedagogiczna wobec rodziców.
Pobyt uczniów w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 11 skutkuje nadrobieniem zaległości edukacyjnych, pozytywnym nastawieniem wychowanków do obowiązków szkolnych, chęcią kontynuowania nauki na szczeblu ponadpodstawowym, nabraniem przez uczniów wiary w siebie i we własne możliwości, często również poprawą relacji między uczniami a ich rodzicami. Co roku kilkoro uczniów uzyskuje na egzaminach zewnętrznych wyniki porównywalne z wynikami osiąganymi przez uczniów w szkołach rejonowych. Część z nich kontynuuje naukę w technikach lub liceach ogólnokształcących; niektórzy kończą studia wyższe. 

Zespół Szkół Specjalnych im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego 
Zespół tworzą Branżowa Szkoła I stopnia Specjalna nr 9 dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy dla uczniów z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym i z niepełnosprawnościami sprzężonymi. W ubiegłym roku szkolnym placówka obchodziła jubileusz 50-lecia istnienia. 
Baza szkoły jest systematycznie unowocześniana z uwzględnieniem wniosków uczniów, nauczycieli i rodziców. W ostatnich kilku latach przy szkole powstały wielofunkcyjne boisko sportowe oraz siłownia zewnętrzna, zakupiono też trzy monitory interaktywne. Obecnie szkoła dysponuje dwoma pracowniami komputerowymi. W roku szkolnym 2019/2020 wprowadzono dziennik elektroniczny, co wiązało się z zakupem laptopów do klas i pracowni.
Od wielu lat szkoła jest ośrodkiem egzaminacyjnym, co wiąże się z koniecznością posiadania specjalnego wyposażenia do nauki różnych zawodów, w których placówka kształci uczniów. Branżowa baza placówki została unowocześniona w ramach programów unijnych realizowanych w szkole. W ramach programów rządowych systematycznie kupowane są podręczniki, materiały dydaktyczne, gry edukacyjne, ćwiczenia, wyposażenie wspomagające proces rewalidacji uczniów.
W zespole szkół przeprowadzany jest egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodach - kucharz, cukiernik, monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie. W wyniku wieloletnich doświadczeń wypracowany został system egzaminów próbnych dla wszystkich uczniów. Zespół nauczycieli posiada bazę odpowiednio sklasyfikowanych zadań testowych dotyczących poszczególnych części egzaminów. Próbne egzaminy są przeprowadzane zarówno w części teoretycznej, jak i praktycznej według kryteriów Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej. Część nauczycieli jest egzaminatorami, co sprzyja stworzeniu warunków jak najbardziej zbliżonych do egzaminów właściwych. Wyniki są opracowywane w formie raportu z wnioskami, z którym zapoznają się nauczyciele w zespołach przedmiotowych, rodzice i uczniowie. Na podstawie wniosków z diagnoz realizowany jest program naprawczy, tak aby uczeń miał możliwość poznania swoich mocnych stron i określenia, nad czym powinien jeszcze pracować. 
Uczniowie mają możliwość rozwoju swoich zainteresowań między innymi poprzez udział w kołach zainteresowań. W szkole działają koła sportowe i kulturalne. 
Od wielu lat szkoła jest organizatorem międzyszkolnych zawodów sportowych dla szkół i ośrodków specjalnych z Bielska-Białej i innych miast województwa śląskiego. Do najważniejszych należą - Halowy Turniej Piłki Nożnej, Turniej Rzucanki Siatkarskiej, Biegi Przełajowe, Mityng Lekkoatletyczny. 
Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym biorą udział w wielu konkursach artystycznych, w których mają możliwość odnoszenia sukcesów i wzmocnienia poczucia własnej wartości. 
Od kilku lat szkoła współpracuje z Bielskim Towarzystwem Muzycznym, które na terenie szkoły organizuje cykle koncertów muzyki klasycznej, muzyki filmowej, pieśni patriotycznych. Od wielu lat szkoła współpracuje także z TVP w ramach internetowego teatru dla szkół, uczniowie mogą oglądać w spektakle teatralne prezentowane przez teatry z całej Polski.
Specyfika szkoły wymaga szczególnej uwagi w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W zespole zatrudnieni są pedagog i psycholog, szkoła współpracuje również z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi. Bardzo mocno promowane są postawy prozdrowotne. 
Szkoła uzyskała Certyfikat Śląskiej Sieci Szkól Promujących Zdrowie, który jest efektem realizacji wieloletniego programu na temat m.in. zdrowego stylu życia. W ramach Programu Śląskiej Sieci Szkół Promującej Zdrowie opracowywany jest corocznie harmonogram działań dotyczących zdrowego żywienia, znajomości nowej piramidy żywienia, chorób cywilizacyjnych, spotkań Między nami kobietami. Od wielu lat uczennice uczestniczą w spotkaniach profilaktycznych na temat raka szyjki macicy. W szkole zorganizowane zostały warsztaty Jaglany detoks, spotkanie z dietetykiem. 
Dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym prowadzone są cykliczne zajęcia z psychologiem w ramach programu Powiedz o tym komuś, w czasie których uczniowie w sposób dostosowany do ich możliwości psychofizycznych poznają swoje prawa. 
Wspólnie z innymi szkołami branżowymi Bielska-Białej uczniowie Zespołu Szkół Specjalnych im. K. I. Gałczyńskiego po raz drugi biorą udział w projekcie finansowanym z Europejskich Funduszy. Projekt - oprócz wsparcia dotyczącego wyposażenia - zapewnia udział uczniów i kadry pedagogicznej w certyfikowanych kursach związanych z zawodami, w których kształcą się uczniowie. Stwarza to możliwości uzyskania dodatkowych kwalifikacji i zwiększenia szans na otwartym i chronionym rynku pracy. Po raz pierwszy uczniowie mieli możliwość uczestnictwa w płatnych stażach u pracodawców, co pomogło im zdobyć doświadczenia w rzeczywistych warunkach pracy. Jest to również szansa na informację zwrotną dla nauczycieli, dotyczącą umiejętności i kompetencji zawodowych absolwentów szkoły.
W ramach realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych szkoła współpracuje z przedszkolami z najbliższego środowiska, organizując przedstawienia jasełkowe, prezentując bajki i przygotowując warsztaty plastyczne dla przedszkolaków. Od 3 lat realizowany jest program zajęć integracyjnych ze Szkołą Podstawową nr 32, w ramach którego organizowane są zajęcia warsztatowe w pracowni krawieckiej, ceramicznej, zawody sportowe oraz występy artystyczne. Uczniowie uczestniczą we wspólnych zajęciach z uczniami Szkoły Podstawowej nr 32 z wykorzystaniem tablicy interaktywnej, występują w konkursach Mam talent organizowanych przez tę szkołę, wspólnie zaprezentowano również jasełka. Opisane zajęcia to przede wszystkim nauka tolerancji i pokonywania barier w kontaktach z osobami niepełnosprawnymi. 
Dyrekcja szkoły od wielu lat uczestniczy w spotkaniach Rady Osiedla Wapienica, współorganizując uroczystości z okazji Dni Seniora i Dni Wapienicy. Uczniowie szkoły przygotowują corocznie drobne upominki, organizują wystawy prac plastycznych, występują w ramach koncertów dla lokalnej społeczności, pomagają w ich organizacji.
Szkoła aktywnie włącza się w akcję Pola nadziei, wspierając Stacjonarne Hospicjum poprzez zbiórki na terenie szkoły, w sklepie Lewiatan. Współorganizuje także Beskidzki Festiwal Nauki i Sztuki, imprezę Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Absolwenci Szkoły Przysposabiającej do Pracy kontynuują swoje dorosłe życie często w warsztatach terapii zajęciowej.
Nauczyciele utworzyli Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych Trampolina BB. Wspólnie ze szkołą wzięli udział w akcjach Tesco dla szkół. Dwukrotnie otrzymali dofinansowanie w projektach Ulepieni z jednej gliny i Szlifujemy charaktery. Były to integracyjne warsztaty rękodzieła dla uczniów ze szkół podstawowych, licealnych oraz seniorów. Dofinansowanie zostało wykorzystane na zakup pieca ceramicznego i wyposażenie pracowni stolarskiej.
Szkoła współpracuje z uczelniami wyższymi w zakresie realizacji praktyk studenckich, przeprowadzania badań i diagnoz wykorzystywanych w pracach magisterskich, doktorskich i opracowaniach raportów m.in. na zlecenie Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach i Ministerstwa Zdrowia -Charakterystyka używania internetu oraz telefonu komórkowego przez młodzież uczącą się z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, Realizacja badania ścieżek edukacyjnych niepełnosprawnych dzieci, uczniów i absolwentów - Raport Instytutu Badań Edukacyjnych, Funkcja założona i rzeczywista pedagoga szkolnego w procesie oddziaływań pomocowych - Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

fot. Paweł Sowa/Wydział Prasowy UMBB